انشا درباره تاریخچه عید نوروز

انشا درباره تاریخچه عید نوروز

عید نوروز

انشا درباره تاریخچه عید نوروز

عید نوروز این رسم دیرپای كهن در ایران هر ساله با آغاز بهار، حال و هوای خاص به زندگی مردم می دهد. یكی از زیبایی های آیین سال نو در كشور، تنوع برگزاری سنت هایی است كه در هر گوشه این مرز و بوم شمایل خاص خود را دارد.

نوروز یكی از زیباترین آیین های ایران زمین به شمار می رود كه در بردارنده رسم و رسوم های فراوانی است كه هر كدام از آنها می توان یاری بخش جامعه از نظر یگانگی، استمرار انسجام جمعی و افزایش سرمایه اجتماعی باشد و این مهم از نقش بی بدیل نوروز به عنوان سنتی كهن حكایت دارد.

اقوام ایرانی درهر كجای این مرز و بوم با عشق و علاقه ای خاص نوروز را پاس می دارند و با بهترین رسوم، نخستین روزهای بهار را به عنوان فصل شكوفایی جشن می گیرند اما به فراخور اقلیم و جغرافیای متفاوتی كه كشور از آن برخوردار است، رسوم متنوعی را می توان مشاهده كرد و این از جاذبه های كم نظیر نوروز در ایران محسوب می شود.

مراسمی چون خرید سال نو، چهارشنبه سوری، خانه تكانی، سفره هفت سین، دید و بازدیدهای عید، سیزده به در و … همگی از كهن ترین سنت هایی محسوب می شود كه مردم مناطق مختلف ایران آن را به شكل های مختلف به جای می آورند.

برخی از این سنت ها در مناطقی از كشور شكل خاصی برگزار می شود. به عنوان مثال در تركمن صحرا در آستانه عید نوروز، بافتن نخ سیاه و سفید و گذاشتن اسپند در لابه لای آن به عنوان نظر چشم و اجرای بازی های محلی مرسوم است.

در جنوب ایران به ویژه در بوشهر، تدارك دیدن سفره هفت میم علاوه بر سفره هفت سین، جزو آداب و رسوم نوروزی آن خطه از كشور به شمار می رود كه هفت میم شامل میگو، ماهی، مسقطی، مرغ، ماست ، مربا و میوه است. در نقاطی از استان گیلان حلوای مخصوص آخرین پنج شنبه سال مرسوم است.

همچنین در بسیاری از مناطق ایران در آستانه نوروز مراسم سمنو پزان در میان همسایگان و اقوام به عنوان رسمی دیرپا به شمار می رود كه به منظور شیرین كام شدن و شادی انجام می شود. همه این آیین و مناسك نشان از علاقه و الفت مردم ایران به برپایی رسم های قدیمی است كه برای انها خوش یمن و مبارك محسوب می شد.

«علیرضا شریفی یزدی» پژوهشگر و جامعه شناس پژوهشكده خانواده معتقد است نوروز شناسنامه و وجه مشترك اقوام آریایی به شمار می رود كه حتی فراتر از مرزهای جغرافیایی ایران به طور بسیار متنوع، گسترده شده است. در ادامه گفت وگوی پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در ارتباط با آیین نوروزی اقوام در نواحی مختلف ایران با وی می خوانیم.

**گستردگی برگزاری آیین نوروزی در جغرافیای ایران

مراسم نوروز وجه مشترك میان اقوام آریایی به شمار می رود. به عبارت دیگر از نشانه های اشتراكی است كه در حوزه فرهنگ ایران زمین از آن یاد می شود، فرهنگی كه با مرزهای جغرافیایی و سیاسی امروز متفاوت است، چرا كه مرزهای فرهنگی ایران، بزرگ تر از چیزی است كه امروز تحت عنوان كشور ایران شناخته می شود و به برخی كشورهای دیگر نیز می رسد.
این خاصیت فرامنطقه ای نوروز از جهاتی بسیار قابل درنگ و تامل است. بنابراین ضمن اشتراك های زیاد در این زمینه، مختصر تفاوت هایی هم بر پایه فرهنگ و جغرافیای مناطق گوناگون كشور و باتوجه به حوادث تاریخی كه برای مردم هر منطقه رقم خورده، در شیوه برگزاری این آیین كهن به وجود آمده است.

در استان های آذربایجان، كردستان، كرمانشاه و ایلام در شب نوروز از روشن كردن آتش به عنوان نمادی از زدودن ناپاكی ها استفاده می كنند و سنت چهارشنبه سوری به عنوان آیین خاص مورد توجه نیست. اجرای این آیین را در آخرین روز اسفند و در آستانه عید نوروز در این مناطق می توان مشاهده كرد كه مردم به ویژه در پشت بام ها و در معابر عمومی اقدام به روشن كرن آتش می كنند و این وجه ممیز مناطق كردنشین با دیگر مناطق ایران در ارتباط با نوروز است.

از جمله دیگر مراسمی كه هنوز در برخی مناطق ایران به شكل واقعی و صوری انجام می شود، آیین «میر نوروزی» است كه در گذشته در بسیاری از نقاط ایران دیده می شد. در گذشته های دور، در مناطق كردنشین و لرنشین به معنای واقعی شخصی در ایام نوروز به عنوان حاكم موقت قرار می گرفت و بقیه مكلف به اجرای دستور او بودند.

دیده می شود كه امروز هم در برخی مناطق كردنشین به ویژه منطقه اورامان در شهرستان پاوه استان كرمانشاه و برخی مناطق روستایی دیگر، این آیین همچنان ادامه و قابلیت اجرا دارد. این مناطق به جهت كوهستانی و صعب العبور بودن حدود چهار سده پس از ورود اسلام به ایران، مسلمان شدند و به همین دلیل نیز امروزه این رسم و رسوم و آیین پیش از اسلام در این مناطق پررنگ تر است.

همچنین بخوانید: انشا درمورد چهار شنبه سوری

**جنوب ایران و چگونگی برگزاری آیین نوروزی

می توان گفت مناطق مختلف كشور از آب و هوایی كه مختص آن منطقه به شمار می رود نیز تا حدودی تبعیت می كنند. مناطق جنوبی ایران مانند بوشهر، مناطقی از خوزستان، استان هرمزگان و مناطق جنوبی استان كرمان مانند كهنوج، منوجان، قلعه گنج، اسلام آباد و … برای نوروز مراسم خاص خود را دارند.

كپر بستن از جمله این سنت ها به شمار می رود كه از گذشته ها در میان آنها رسم بود. در شب عید، كپری را آماده می كنند كه بیشتر از الیاف خرما و نوعی گیاه بیایانی تهیه می شود. آنها روز نخست نوروز را در این كپر به سر می برند چون این مناطق در گذشته دارای ساختمان برای زندگی به شكل كنونی نبود و بیشتر مردم كپرنشین بودند. امروزه هم این مساله را می توان در میان مردم جنوب كشور مشاهده كرد.

در عید نوروز حتی برخی افرادی كه خانه های جدید و امروزی دارند، این كپر را در حیاط خود برپا می كنند و ۱۳ روز نوروز را در داخل آن سپری می كنند. البته شرایط آب و هوا هم این اجازه را به آنها می دهد چون معتدل ترین دما و شرایط اقلیمی در آن مناطق در نوروز است و پس از آن هوا رو به گرم شدن می گذارد.

**مناطق مركزی و برگزاری آیینی هماهنگ بر جغرافیای كویری

در نواحی میانی كشور نیز رسم و رسوم ریشه در سنت های دیرین دارند. به عنوان مثال اجرای جشن های پهلوانی، آیین مربوط به پربار شدن محصولات كشاورزی و بارش باران در فصل بهار و … همگی ریشه در اقلیم این مناطق دارد.
با بررسی مناطق مركزی ایران مانند شمال كرمان همچون زرند، رفسنجان و سیرجان، استان فارس، اصفهان، استان مركزی، كاشان، سمنان و مناطق همسایه آنها می توان مشاهده كرد كه برگزاری آیین نوروز بیشتر به شكل امروزی است و وجه ممیز خاصی با دیگر مناطق ایران ندارد اما در مناطق مركزی حاشیه نشین كویر از آنجا كه آب بسیار اهمیت داشت،
به همین دلیل در مراسم نوروزی بر روی سفره هفت سین خود، همواره تنگ آب زلال قرار می دادند و از آن به عنوان نماد بركت الهی و نیاز مناطق كویری به آب به عنوان عنصر حیاتی بهره می بردند كه می توان آن را وجه مشخص نوروز نسبت به جاهای دیگر دانست.

**نوروز در شرق ایران، حاصل آمیزش فرهنگی

در شرق كشور آیین و سنت های نوروزی بیشتر بر جنبه های تاریخی و رسوم مانده از گذشته دور حكومت های مختلف دلالت دارد. در مناطق شرقیِ كشور مانند سیستان و بلوچستان و خراسان بزرگ شامل خراسان ایران و همسایگانی چون افغانستان، تاجیكستان و تركمنستان، می توان شاهد برگزاری نوروز با ۲ سبك خاص بود.
در میان مردم خراسان منهای كردهای مهاجر به این مناطق، افراد بهترین لباس های خود را می پوشند و معتقدند كه در چنین روزهایی همانطور كه طبیعت لباس نو بر تن كرده است، انسان هم باید به لحاظ پوشش ظاهر، لباس نو بپوشد و هم به لحاظ اندیشه، افكار منفی و كینه توزی را دور بریزد و با نگاه جدید در زندگی به استقبال سال نو برود.

دسته دوم كردهای ساكن خراسان به شمار می روند، مانند مردم سبزوار و بجنورد كه به طور معمول در شیوه برگزاری نوروز با كردهای مناطق غربی و افرادی كه در دوره صفویه برای مقابله با حمله ازبك هایی كه گاه و بیگاه به مناطق خراسان حمله می كردند، به وسیله شاه عباس به آنجا كوچانده و در آن مناطق مستقر شدند، اشتراك دارند.

بنابراین امروزه در برگزاری آیین نوروز، آداب و رسوم مختلفی در مناطق شرقی كشور به چشم می خورد كه در اثر آمیزش فرهنگی میان كردهای آن منطقه با دیگر ساكنان و بومیان منطقه خراسان به وجود آمده و این مناطق كشور دارای مشتركات فرهنگی زیادی با دیگر نقاط ایران زمین است.

**شمال ایران و گسترش خوان نعمت در نوروز رنگارنگ

به نظر می رسد سرسبزی و طراوت روزهای آغازین سال در شهرها و روستاهای شمالی كشور، بر آیین و رسوم اهالی این خطه بسیار اثرگذار بوده است.
نوروز در مناطق شمالی كشور یعنی استان های مازندران، گلستان، گیلان و بخشی از شرق آذربایجان مانند آستارا به دلیل طبیعت خوب، سرسبز و انواع نعمت های الهی و تنوع غذایی، متنوع تر از دیگر نقاط كشور محسوب می شود. در برخی مناطق شمالی كشور در روزهای خاصی از سال نو، غذاهای خاصی پخته می شود كه همه برگرفته از جغرافیای منطقه به شمار می رود.

نوروز در مناطق شمال غرب كشور مانند آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل كه آذری زبان هستند، نیز از دیرزمان به شكل بسیار پررنگ پاس داشته می شود. امروزه حتی در كشورهای همسایه همچون آذربایجان، روسیه و ارمنستان مشتركاتی با آذربایجان ایران وجود دارد؛ از جمله تهیه انواع شیرینی و مربا به مناسبت عید نوروز.

**دید و بازدید در كانون توجه همه رسوم نوروزی

اصل نوروز در جغرافیا و فرهنگ ایرانی به طور مستقیم متصل به مساله دید و بازدید و صله رحم است. برقراری ارتباط با دیگران برای تقویت و انسجام اجتماعی در همه جای ایران وجود دارد و تنها تفاوت در نوع و چگونگی آن است.

در نوروز در همه جای ایران دیدار با بزرگترها، مورد تفقد قرار گرفتن كوچكترها از طرف بزرگان فامیل و پذیرایی بسیار اهمیت دارد و حتما باید در پذیرایی ها، عناصر ارتباط با طبیعت دیده شود. به طور معمول در دید و بازدیدهای نوروز دیدار با ۲ قشر مورد تاكید قرار می گیرد، دیداز افرادی كه در سال گذشته فردی از اعضای خانواده آنها فوت كرده است و نیز دیدار با افرادی كه از نظر اقتصادی ضعیف تر هستند كه این سنت ها برگرفته از فرهنگ غنی چند هزار ساله كشور به شمار می رود.

عید نوروز

انشا درمورد نوروز و بهار

قدمت نوروز در سرزمینی که تقویم و تاریخش با نوروز است و کهن‌ترین نوروزها را جشن گرفته، بی شک در زادروز اولین بارقه ‌ های فرهنگی‌اش ریشه دارد و بس.

پایگاه فرهنگی اجتماعی آیین باور نوشت: در پی آن نیستم که بگویم نوروز از چه زمانی بلکه می‌خواهم بگویم از دیرباز و تا ابد در ایران ریشه‌دار است و به همین سبب هر شهر و دیاری آداب و سنتی را برای تزئین آن جسته است که با خلق و خوی اجدادی و نیازهای طبیعی اقلیمش بی ارتباط نیست .

از جمله در البرز زیبا که پیشترها شهرستان کرج بود و صدها روستای متفرق که نخی باریک از شباهت‌های زبانی و سنتی به واسطه داد و ستدها آنها را به یکدیگر پیوند می‌زد، رنگ و لعاب خاص خود را داشت .

پس از آنکه راه‌ها ساخته شدند و جاده‌های صعب العبور در دسترس عده بیشتری قرار گرفتند، مردمان به حسب ذوق و سلیقه خویش آنچه دوست‌تر می داشتند گرفتند و به آداب خود افزودند و درگذر زمان آیین‌ها ترکیبی شدند آمیخته از رویاها و باورهای مردمان سرزمین‌هایی که به نوعی با یکدیگر در تعاملند.

مانند پهن کردن سفره هفت سین که کسی نمی‌داند نخستین بار از کدام سوی بردمید یا آنچه درونش چیده می‌شود از کجا آمد و   چنین در پیکره سفره‌های نوروز جهان یکسان چیده شد که با وسعت و پهناوری بلاد و نبود و کمبود وسایل حمل و نقل عمومی و ارتباط در طول هزاره‌ها منتشر و فراگیر شد .

از جمله آداب عمومی که در جای جای استان امروزی البرز جسته‌ام شسشوی فرش‌ها و گلیم‌هاست که بی شک نوعی تقدس را نیز با خود به همراه داشته و آب که مظهر پاکی و روشنی بوده است، این فرش‌هارا برای ورود به سال نو پاکیزه می‌نمود که پس از اسلام نیز شسشوی فرش‌های اماکن مقدس مذهبی از همین رسم نشات گرفت و ادامه پیدا کرد.

اما آنچه این رسم را زیبا می‌کرد حرکتی دسته جمعی بود که به خاک‌گیری با چوب‌های بزرگ توسط گروهی و شستن و آبکشی توسط گروه‌های دیگر انجام می‌شد . کودکان با ذوق روی کف‌ها سر می‌خوردند و پس از ساعت‌ها تلاش دیواره‌های کوی و برزن و بوم‌ها منقش می‌شد به گل‌های شمسه و ختایی و ترنج و ماهی و بوی پشم خیس خورده که خبر از بهار می داد.

آداب جالب و جذاب رفتن به گورستان در شب قبل از سال نو در بخش‌های دیگر استان هم مانند تمام نقاط کشور رایج بوده و هست مثلا در منطقه کرج هر خانواده ای مقداری شیرینی مخصوص عید را که   “توتک” نامیده می‌شد دور همی می‌پختند و هرکس بخشی از مواد اولیه آن از روغن وشکر و ..فراهم می‌کرد و هر بخش از پخت و قالب زدن و نقش انداختنش را هم یکی از زنان به عهده می‌گرفت و در نهایت بین خانواده‌ها تقسیم می‌شد .

با محصولات موجود کشاورزی که عبارت بود از توت خشک، مغز گردو ، نخودچی، انجیر خشک و کشمش یکدیگر را پذیرایی می‌کردند .

به واسطه تاریکی و ناهمواری گذرگاه‌ها مشعل‌های دست سازی را که با نفت و پارچه‌های کهنه می‌سوخت به دست می‌گرفتند و   راه را به نوعی چراغانی می‌کردند. اگر به خانه سیاهپوش و داغداری می‌رسیدند بی صدا بدون شادمانی از کنار آن می‌گذشتند. حرمت همسایه از همه چیز واجب‌تر بود .

نو کردن جامه‌ها به خیاط خانه‌ها رفتن و شگون بریدن پارچه نو خرید ظرف نو و خرید آینه و جارو در شب چهارشنبه سوری از جمله رسوم عمومی بود.

دم غروب دختران دم بخت را با جارو از خانه بیرون می‌کردند و در آینه‌ها می‌نگریستند و به روشنی بخت و اقبال و باز شدن بخت اعتقاد داشتند.

از نوروزخوانی و پختن سمنو و دیگر خوراکی‌ها گرفته تا خانه تکانی و شال اندازی و کاشت سبزه و زیارت اهل قبور، همه و همه از رسوم خوشایند برای پیشواز از بهار بوده است که کم و بیش هنوز هم در جای جای این استان همچون ایران پهناور رواج دارد .

رسم نوروزخوانی و یا رسم شال اندازی تا حدی ور افتاده است اما در برخی نقاط از جمله روستاهای طالقان و ساوجبلاغ هنوز می‌شود به انجام آنها دل خوش داشت .

نوروزخوانی را دورگردها بانیت جمع‌آوری پولی اندک و دمیدن در سورنا و چرخیدن در کوچه‌های شهر به شکلی جعلی اما غنیمت انجام می‌دهند .

در روستای «همه‌جا»که در مسیر جاده کرج چالوس واقع است، چهار شنبه سوری عالم دیگری داشت، مردم روستا چند روز قبل با برنامه و هماهنگی به طوردسته جمعی به کوه می‌رفتند تا از گَوَنهای خشک، چیده و برای سوزاندن جلوی خانه‌هایشان انباشت کنند، درشب موعود(چهار شنبه سوری)گون‌ها را با فاصله و به تعداد هفت تپه درست می‌کردند و اهل خانواده یک به یک از روی آنها می‌پریدند و با شور و شادی مضاعف، شعر زیبای سرخی تو از من ، زردی من از تو سر می‌دادند.

درروستاها که در گذشته   معمولاً همه از نظر مالی ضعیف بودند، بچه‌ها در اولویت بودند واگر ته‌تمه جیب پدر خانواده چیزی می ماند برای خودشان هم خرید می‌کردند.

یکی از اهالی «همه جا» تعریف می کرد « یادمه بچه که بودم مرحومه مادرم می‌گفت برای بچه‌ها که لباس نوبخری، وقتی بپوشند اندازه یک جو قد می‌کشند … »

همچنین بخوانید: انشا درمورد چگونه تعطیلات نوروز خود را گذراندید

در روستاهای جاده چالوس از جمله «حسنکدر» و «نساء» و «همه‌جا» و آن سو تر ها، قبل از تحویل سال نو که قدما آن را «کهنه سال» می‌گفتند، هر خانواده، از میان خود آنکس را که به قول معروف خوش قدم تر بود   انتخاب کرده و دقایقی پیش از تحویل سال نو با یک سینی سبزه ،آینه و قرآن از خانه بیرون می‌فرستاد و او به محض شنیدن توپ تحویل سال یا در برخی مناطق بوق، یا اذان وارد منزل شده مراسم دید و بازدید و تبریک آغاز می‌شد .

این سنت بسیار زیبا از گذشته‌های دور، با کمی تغییر در منطقه «حسنکدر» هم انجام می‌شد و «سال میج» خوانده می‌شود.

واژه « میج » یک واژه تبری است از مصدر «میتن» به معنای لگد کردن، مشتق شده است . بنابراین «سال میج» به مفهوم لگد کردن سال و گذر کردن از سال کهنه و ورود به سال جدید است .

تفاوت رسم این منطقه در این است که پیر خانواده، از بین فرزندان نوجوان و جوان خانواده (ترجیحا فرزند پسر) یک نفر را بعنوان سال میج انتخاب می‌کند که بیرون از منزل به انتظار تحویل می‌ماند و سپس با اجازه بزرگ خانواده وارد شده و قرآن را در اختیار یکایک افراد خانواده قرار می‌دهد تا با بوسه‌ای بر آن و دعایی بر لب،   فرد «سال میج» را در آغوش بگیرند.   سپس فرد سال میج مشتی آب به چهارگوشه اتاق می‌پاشد.

فرد سال میج به انتخاب خود از میان دیگر همسالان ، مباهات نموده و آن را دلیل برتری خود نسبت به دیگران می‌دانست.   سال میج، گاه به درخواست   اقوام و همسایگان،برای آنان نیز مراسم را اجرا می‌کند. معمولا تا زمانی که سال میج وارد دکان‌ها نشود ،اجازه ورود کسی را نمی‌دهند .

در همین خطه سبز و روستاهای اطراف جاده کرج – چالوس گردهمایی اهالی مهاجرت کرده روستا، در شب جمعه آخر سال است که غروب پنجشنبه دست جمعی به زیارت اهل قبور و سپس به زیارت امامزاده حسن (ع) می‌روند. به این مراسم « الفه » گفته می‌شود.

پس از نماز نیز، مراسم دعا و نیایش برپا و شام آن شب را دور یکدیگر نوش جان می‌کنند. غذای آن شب ویژگی جالبی دارد به طوری که هر یک از اهالی غذایی به سلیقه خود در منزل می‌پزد و با مجمع به مسجد می‌برد.

سپس غذاهای جمع آوری شده توسط خدمه مسجد با همان مجمعه‌ها روی سفره چیده شده و هرکسی بیماری داشته باشد به نیت رفع حاجت‌ها و شفای بیماران اقدام به برداشتن چند لقمة از غذاهای متنوع سفره نموده و با خود می‌برد، به این رسم « هفت لقمه » می‌گویند که بدون وقفه هر ساله در روستای حسنکدر و بقیه روستاهای منطقه نیز کم و بیش اجرا می‌شود .

رسمی رایج، زیبا و بسیار مهم دیگری هم در همین منطقه است که در شب عید پدر و مادر خانواده برای ابراز محبت و تحکیم روابط بین داماد و دخترشان ، اولین بشقاب غذا رابه منزل دختر شوهر کرده خود می‌بردند و این رسم همه ساله تکرار می‌شود .

نوعی مراسم هم به نام « گِل کار»   در نزدیکی ایام عید در طالقان انجام می‌شد که برای مرمت دیوارها وکف خانه و به نوعی آماده سازی خانه برای دید و بازدیدهای عید بود، به صورت گروهی و با همکاری همسایه‌ها انجام می‌شد و نوعی پیشواز عید بود .

« گل او» هم در طالقان و نزدیکی‌های عید با زدن آب و کشیدن جارو روی دیوار انجام می‌شد و غبارها را از در و دیورا محل می‌روفت

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *